Pieśń Naszych Korzeni

XXIX Festiwal Pieśń Naszych Korzeni

Koncepcja programowa XXIX edycji festiwalu ma w swym założeniu idee najprostsze.

W czasach przedłużającej się epidemii, przymusowych izolacji i zakazów podróży, wielu z nas, zamkniętych w domach, zwróciło się do tego co bliskie. Odkrywanie na nowo – albo po raz pierwszy – swoich „małych ojczyzn” było udziałem wielu członków naszego społeczeństwa. Począwszy zaś od małej ojczyzny, odkrywaliśmy też tę większą (to zaskakujące, jak wiele osób dopiero minionego lata odkryło Polskę jako atrakcyjne miejsce wakacyjnych destynacji). Stąd też, wychodząc od najbliższej nam tradycji wielokulturowego, wieloetnicznego, wieloobrządkowego Pogranicza polsko-ruskiego, chcielibyśmy przyjrzeć się wymiarom tej tradycji, jej źródłom, przejawom, analogiom, czy wreszcie kontekstowi, który jej towarzyszył.

Z geograficznego punktu widzenia jest Polska krajem leżącym w sercu Europy, na styku Zachodu i Wschodu. Fakt ten niesie ze sobą wiele historycznych i kulturowych implikacji. Muzyka nierzadko była elementem jednoczącym. Tę samą pieśń śpiewano w kilku różnych językach, do tej samej melodii tańczyli ludzie różnych stanów i wyznań. Wschodnia granica kraju i jego dawne kresy streszczają wymienione wyżej sprawy w sposób być może
najwyraźniejszy.

Pomiędzy 22 a 29 sierpnia 2021, koncertując, uczestnicząc w seminariach, prowadząc warsztaty, śpiewając na liturgiach, zagoszczą w Jarosławiu:

Ukraiński zespół Chorea Kozacka, który przedstawi pieśni i muzykę instrumentalną pochodzącą z terenów dzisiejszej Ukrainy, sięgającą XVII wieku. Koncert ten będzie elementem wędrówki przez tradycje muzyczne Rzeczypospolitej. Wzajemne wpływy kulturowe Trojga Narodów obejmowały także muzykę wokalną i instrumentalną. Świadectwem tych relacji są liczne zabytki, które przetrwały wojnę, a także przekazy tradycji ustnej. Występ zespołu będzie jednocześnie upamiętnieniem zmarłych w tym roku muzyków i badaczy ukraińskich – Andżeli Zajcewej i Sofii Paliukh, związanych z jarosławskim festiwalem.

Litewski zespół wokalny GŠ Ansamblis wykona barokowe pieśni nabożne w języku litewskim, pochodzące ze źródeł katolickich i ewangelickich. Wiele z nich stanowi świadectwo wspólnej kultury Rzeczypospolitej. W śpiewnikach z terenów dawnej Litwy odnaleźć można najstarsze znane zapisy pieśni funkcjonujących do dziś w polskiej tradycji ustnej (np. kolęd). Jednym z przykładów twórczej recepcji polskiej kultury literackiej i muzycznej na Litwie są przekłady Psalmów, ułożone przez wychowanka jezuickiej szkoły w Wilnie, Salomona Mozerkę Sławoczyńskiego. Przekłady te bazują bezpośrednio na tłumaczeniach Jana Kochanowskiego, z którymi są zgodne metrycznie, co oznaczać mogło tylko jedno: każde muzyczne opracowanie towarzyszące przekładom Kochanowskiego pasowało też do przekładów Sławoczyńskiego. Te same pieśni i psalmy śpiewano w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, tak po polsku, jak i po litewsku. Koncert będzie przybliżeniem – ciągle jeszcze bardzo mało u nas znanej – litewskiej strony wspólnej tradycji.

Marcel Pérès, który poprowadzi jeden z dwóch festiwalowych warsztatów. Spotkanie jarosławskie będzie dalszym ciągiem prac nad tak zwanym „Kodeksem Occo”. Centralną częścią koncertu powarsztatowego będzie msza „Pange Lingua” Josquina Desprez, którego 500. rocznica śmierci przypada w sierpniu bieżącego roku. Msza na Boże Ciało, wykonana zostanie w jarosławskiej kolegiacie pod wezwaniem Bożego Ciała, najstarszym pojezuickim kościele w Polsce.

Drugi festiwalowy warsztat poprowadzi Andrij Szkrabiuk. Pod jego kierownictwem uczestnicy przygotują śpiewy składające się na JEREKOJAN: JERG KJURAKAMTIC – Ormiańskie Nieszpory z soboty na niedzielę: «Pieśń powitania Dnia Pańskiego», oraz HOQEHANGIST – Ormiańskie nabożeństwo za zmarłych, którym również uczcimy pamięć zmarłych artystów.

Zespół Jerycho wykona program przedstawiający śpiewy uroczystej maryjnej mszy wotywnej na Adwent, od swojego introitu zwanej „Roratami”. W Polsce Jagiellonów, w królewskiej katedrze na Wawelu, przyjął się zwyczaj codziennego jej celebrowania, a w celu uświetnienia jej śpiewem polifonicznym powstało tam kolegium (zespół wokalny) rorantystów złożone z 9 śpiewaków. Mszalne Propria (części zmienne) reprezentują anonimową twórczość lokalną, komponowaną najprawdopodobniej na miejscu i specjalnie dla potrzeb zespołu. Uzupełnia je cykl Ordinarium Missae (części stałych) – Missa Mater Matris. Cykl ten został oryginalnie skomponowany przez Josquina Desprez jako Missa Mater Patris. Koncert będzie jednocześnie drugim festiwalowym wydarzeniem upamiętniającym 500. rocznicę śmierci Josquina Desprez, która przypadać będzie dokładnie w dniu wydarzenia.

Arte dei Suonatori pod dyrekcją Marcina Świątkiewicza, z gościnnym udziałem Bruno Cocseta wykonają wspólnie przygotowany program, na który złożą się osiemnastowieczne utwory instrumentalne.

Zwyczajowo przez cały okres trwania festiwalu odbywać się będzie cykl tematycznych seminariów.

Codziennie celebrowane będą msze oraz śpiewane gregoriańskie jutrznie i nieszpory. Odbędą się również warsztaty chorału dominikańskiego wg Hieronima z Moraw przygotowujące do oficjum.