Sobota, 27 sierpnia, godz. 10:00
Cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego
Wykonawcy:
Andrij Szkrabiuk
Chór Festiwalowy
Godzina wschodu słońca
Jest to jedno z najciekawszych i najpiękniejszych oficjów ormiańskiego Żamagirku – „Księgi Godzin” (czyli Brewiarza). Faktycznie Godzina Wschodu Słońca to pryma, pierwsza z czterech głównych godzin doby liturgicznej. Unikatowa jest struktura tego oficjum, bowiem oprócz psalmodii i modlitw trzonem jego są cztery rzędy hymnów. Twórca tych hymnów nazwany jest «panem Nersesem», lecz nie do końca wiadomo, który to Nerses: czy katolikos Nerses II (VI wiek) czy inny katolikos, Nerses III (poł. VII wieku). Każdy z czterech hymnicznych rzędów – bloków, kanonów – składa się z dwóch części: jerg – „pieśń” i hordorak – „wariacja”. Temat pierwszego kanonu to wezwanie całego świata od Wschodu do Zachodu oraz wszystkich Kościołów do chwały Stwórcy i Oświeciciela stworzeń. W drugim kanonie zwracamy się za wstawiennictwem za «młodzieńców Kościoła» do różnych grup świętych: ascetów, męczenników, orędowników etc. Kulminacją muzyczno-tematyczną jest trzeci kanon, poświęcony Świętej Trójcy, każdej z Trzech Osób; poszczególne strofy jergu zaczynają się od wyrazu Lujs – Światłość.
Z tych wyżyn trynitarnej teologii i chwały schodzimy w ostatnim, czwartym kanonie do medytacji nad Chrystusem jako Drogą, Prawdą i Życiem.
Melodie jergów i hordoraków istnieją w dwóch zasadniczych wersjach: eczmiadzyńskiej i tzw. cylicyjskiej. Jednogłosowe eczmiadzyńskie śpiewy Wschodu Słońca zostały wykonane przez chór festiwalowy w Jarosławiu w 2012 roku. Teraz, po dziesięciu latach, zwracamy się ku innej wersji: ogólnie zwanej „cylicyjską”, dzisiaj używanej w ormiańskich kościołach Stambułu, Jerozolimy, Bejrutu, rozpowszechnionej także wśród ormiańskiej diaspory np. we Francji i Stanach Zjednoczonych. W swej podstawowej postaci śpiewy cylicyjskie Godziny Wschodu Słońca też są jednogłosowe. Jednakże w latach 50. XX wieku jeden z pięciu najbliższych uczniów Komitasa – Wardan Sargsjan (1895–1978) zharmonizował te śpiewy dla chóru mieszanego, aczkolwiek wiele części zostawił w postaci monodycznej dla solistów. Sargsjan przewidywał wykonanie swej harmonizacji z towarzyszeniem organów, lecz oczywiście możliwe jest także śpiewanie jej a cappella.
Godzina Wschodu Słońca nie ma części zmiennych, pieśni i modlitwy są zawsze te same. Piękno i głębia tych tekstów mogą przemówić do nas właśnie przez kunsztowne, zdobione, medytacyjne wykonanie, w którym walory estetyczne i żarliwość modlitwy splatają się w jedność.
Andrij Szkrabiuk – kantor zajmujący się śpiewem ukraińsko-słowiańskim, grecko-bizantyjskim, gruzińskim i ormiańskim, kierownik chóru Ormiańskiej Katedry we Lwowie (od 2001), pracownik i wykładowca Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie (od 2006). Przygotowuje przekłady bizantyjskich tekstów liturgicznych na
język ukraiński, adaptując je do dawnych melodii. Jest autorem m.in. opracowania polskojęzycznego Paraklisisu ku czci św. Mikołaja Cudotwórcy oraz polskojęzycznego Paraklisisu ku czci Bogurodzicy. Wielokrotnie prowadził warsztaty w ramach festiwalu Pieśń Naszych Korzeni.