Sobota, 27 sierpnia, godz. 20:00
Bazylika Matki Bożej Bolesnej – Dominikanie
Wykonawcy:
Les Basses Réunies
Bruno Cocset – wiolonczela, skrzypce tenorowe
Emmanuel Jacques – wiolonczela
Richard Myron – kontrabas
Marcin Świątkiewicz – klawesyn
Jean Barrèire urodził się w Bordeaux w 1707 roku. Od 1731 roku grał na basowych instrumentach smyczkowych w Operze Paryskiej (Académie Royale de Musique). Archiwa opery pozwalają na dokładną rekonstrukcję jego podróży
do Włoch – „ojczyzny” wiolonczeli od końca XVII wieku; przebywał tam od kwietnia 1737 do lata 1738 roku. Po powrocie do Francji został okrzyknięty wirtuozem wiolonczeli. Zachwycano się jego grą „z wielką precyzją” – tak opisane zostały w „Mercure de France” z września 1738 roku jego występy w ramach Concert Spirituel.
Barrière wydał cztery księgi sonat na wiolonczelę i basso continuo. Pierwsza księga ukazała się w 1733 roku i zadedykowana została jednemu z jego uczniów, hrabiemu Guergolay i Trousily; druga, z 1735 roku – Madame Jourdain; trzecia i czwarta wydane zostały odpowiednio w 1739 i 1747 roku.
Muzyka Barrière’a pozwala nam odkrywać niezwykłą różnorodność, przenosić się od rozmarzonej zadumy w stylu Sainte-Colombe’a do żywej wirtuozerii Antoine’a Forqueray; od śpiewania arii, których nie powstydziłby się Antonio Vivaldi, do odkrywania nastrojów i stanów duszy, bliskiego eksploracjom Geminianiego z jego sześciu sonat na wiolonczelę (op. 5, opublikowanych w Londynie, Paryżu i La Haye w 1746 roku). Można zaryzykować stwierdzenie, że
Barrière jest Forquerayem wiolonczeli i francuskim Geminianim, na wzór dwóch kompozytorów, którzy poprzez wykorzystanie wszystkich technicznych możliwości instrumentu wprowadzają nas w nowy rodzaj przedstawienia.
W utworach Antonia Vivaldiego widać niezwykłą zdolność kompozytora do operowania kontrastami. Vivaldi w jednej chwili potrafi przejść od opowieści do opisu, od żarliwości do medytacji, od połączenia mowy, śpiewu i tańca do czystego śpiewu, od wędrowania do zatrzymania w czasie, od dramatyzmu do radosnego uśmiechu, od wzburzenia
do pytającego spokoju, od miękkości do ostrości, od tego, co figuratywne, do tego, co abstrakcyjne… Ta bogata paleta barw i emocji, która wydaje się naturalnie twórcza i intuicyjna, nie ogranicza się jednak do zestawiania przeciwieństw. Czasami brakuje słów, by ująć w nie to, co jawi się jako subtelny paradoks. By wyrazić charakter muzyki, która zawiera w sobie mnóstwo elementów, z których każdy jest naszkicowanym światem bez granic, nieskończonym bogactwem; muzyki, z której Vivaldi po mistrzowsku układa mozaikę.
Jesteśmy bez wątpienia wzruszeni tym, co dzięki tej muzyce rezonuje w nas w środku, albo co nas przekracza. Porusza nas zarówno jej prostota – aż do ogołocenia czy abstrakcji – jak i jej intensywność, żywość, radość, płomienność. Po wysłuchaniu albo zagraniu, to właśnie to zostaje, powraca, śpiewa się w nas wewnątrz – daleko od pozoru gadatliwości i innych cech, z jaką ta muzyka bywa stereotypowo kojarzona.
Żeby naświetlić postaci tych dwóch kompozytorów, postanowiliśmy sięgnąć także po utwory innych włoskich twórców: odkrywamy je trochę przez grę podobieństw, zapożyczeń, cytatów, wielokrotnych lustrzanych odbić. Utwory te są emblematyczne dla historii wiolonczeli, albo też podobne w charakterze do głównych motywów koncertu – zapraszają nas, by przystanąć, skupić się na tym, co wewnątrz, zwolnić tempo, zawiesić na moment upływ czasu, z pokorą.
Bruno Cocset
Bruno Cocset – niestrudzony muzyk-poszukiwacz, nietypowy wiolonczelista, uznany pedagog i założyciel zespołu Basses Réunies; stara się, by wiolonczela barokowa mogła przemówić swoim wyjątkowym głosem, nieustannie poszukując drogi do doskonałego połączenia wyrazu muzycznego i wyrazu instrumentalnego. Z tej pracy nad
brzmieniem i instrumentarium – prowadzonej wraz z lutnikiem Charlesem Riché – narodziły się nowe instrumenty, używane w różnych programach koncertowych i nagraniowych.
Po studiach w Tours, a następnie w konserwatorium w Lyonie, Bruno Cocset zajął się grą na wiolonczeli barokowej, z wykorzystaniem strun jelitowych; w tym zakresie był najpierw samoukiem, a następnie uczył się pod kierunkiem Christophe’a Coina (był pierwszym absolwentem jego klasy w paryskim Conservatoire national supérieur de musique et
danse w 1986 roku). Brał również udział w kursach mistrzowskich prowadzonych przez takich muzyków jak Anner Bijlsma i Jaap Schroeder. Przez następnych dwadzieścia lat był „wędrownym” wiolonczelistą – był to czas pełen spotkań
i muzycznych doświadczeń, wspólnych działań wraz z najbardziej aktywnymi na scenie barokowej muzykami. Swoistymi przystaniami, w których spędzał najwięcej czasu, były dla niego Il Seminario Musicale (prowadzone przez Gérarda Lesne) oraz Le Concert des Nations i Hespèrion XX-XXI (zespoły Jordiego Savalla). W 1996 roku założył własny zespół
Les Basses Réunies i nagrał sonaty wiolonczelowe Vivaldiego (nagrodzone przez Fondazione Giorgio Cini), pierwszą z wielu swoich płyt wydanych przez wytwórnię Alpha.
Bruno Cocset regularnie występuje we Francji, w innych krajach Europy, a także w Kanadzie i Rosji. Zajmuje się też działalnością pedagogiczną: od 2001 roku wykłada w paryskim Conservatoire national supérieur de musique et danse, od 2005 – w Haute École de musique w Genewie; w latach 2002–2013 prowadził założoną przez siebie klasę wiolonczeli historycznej w Escola Superior de Música de Catalunya w Barcelonie. W 2011 roku założył w Bretanii Vannes Early Music Institute, składający się z ośrodka akademickiego zajmującego się muzyką dawną, warsztatu lutniczego oraz centrum badań nad repertuarem od renesansu po wiek XIX.
Richard Myron – absolwent Juilliard School w rodzinnym mieście – Nowym Jorku, studiował grę na kontrabasie w klasie Homera Menscha. W czasie studiów został laureatem Frederick Zimmermann Memorial Award, rok później ukończył na tej uczelni studia magisterskie.
Muzyk o różnorodnych zainteresowaniach; współpracował/współpracuje z takimi artystami, jak Leonard Bernstein, William Christie, Gustav Leonhardt, Giora Feidman, Jaap Schröder, Dizzy Gillespie i Jordi Savall. Pracę nad wykonawstwem repertuaru barokowego rozpoczął wraz z Albertem Fullerem; od tamtej pory występuje w różnych krajach świata jako uznany muzyk, grający na violone i kontrabasie historycznym. Obecnie mieszka w Paryżu i jest członkiem następujących zespołów: Freiburger Barockorchester, Freiburger Barockconsort, Ensemble Mosaïques, Il Seminario Musicale, les Basses Réunies, Al Ayre Español, La Petite Bande, Les Arts Florissants, L’Arpeggiata, L’Ensemble Baroque de Limoges, Private Musicke.
Jest profesorem dawnego kontrabasu i muzyki kameralnej w paryskim Conservatoire à rayonnement régional, a także kontrabasu na Wydziale Muzyki Dawnej w paryskim Conservatoire National Supérieur de Musique, gdzie prowadzi także zajęcia z czytania a vista dla kontrabasistów współczesnych.
Emmanuel Jacques – ur. 1974, absolwent paryskiego Conservatoire National Supérieur de Musique w klasie wiolonczeli barokowej u Christophe’a Coina. Solista w zespole Les Talens Lyriques, prowadzonym przez Christophe’a Rousseta. Współpracuje również z takimi zespołami, jak Café Zimmermann (C. Frisch/P. Valetti), Le concert des Nations (J. Savall), Les Basses Réunies (B. Cocset), Accademia Bizantina (O. Dantone), Stradivaria (D. Cuiller), Le Parlement de Musique (M. Gester), La Petite Symphonie (D. Isoir). Od 2012 roku występuje jako wiolonczelista – solista z zespołem Insula Orchestra pod kierunkiem Laurence’a Equilbeya. Jego repertuar obejmuje kompozycje od XVII wieku po romantyzm, grane na strunach jelitowych. Jest członkiem-założycielem powstałego w 2007 roku Quatuor Ruggieri, z którym nagrał pierwszą płytę z kwartetami George’a Onslowa (agOgique 2012). Emmanuel Jacques gra na wiolonczeli zbudowanej przez Jacques’a Boquaya w 1726 roku; smyczek zbudowany został przez Alexandre’a Aumonta na podstawie oryginału wykonanego przez François-Xaviera Tourte’a.
Marcin Świątkiewicz – jeden z najbardziej rozpoznawalnych klawesynistów młodego pokolenia (Paszport „Polityki”, 2015), grający na różnych typach historycznych instrumentów klawiszowych. Regularnie współpracuje z czołówką
międzynarodowych i polskich zespołów instrumentów dawnych, w tym z Brecon Baroque, Arte dei Suonatori, {oh!} Orkiestrą Historyczną, biorąc udział w realizowanychprzez nie nagraniach (wytwórnie BIS, Channel Classics, Accent, Alpha, Decca, Linn Records, DUX oraz stacje radiowe i telewizyjne w całej Europie). W 2015 roku nagrał solowy album z późnobarokowymi koncertami klawesynowymi Müthela, nagrodzony Diapason d’Or, a dwa lata później wielokrotnie nagrodzony album Cromatica. Za Sonaty różańcowe Bibera, zarejestrowane wspólnie z Rachel Podger i Davidem Millerem otrzymał Gramophone Award.